Zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego

A tutaj jest wspomniany w pierwszym poście artykuł z 2001 roku.

Zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego

Platforma wiertniczo-eksploatacyjna na złożu B-3 na Morzu Bałtycki

Morze Bałtyckie - informacje ogólne

Powierzchnia - 415 266 km2

Ilość wody w Bałtyku - 21 721 km2

Największa głębokość - 459 m

Średnia głębokość - 52,3 m

Roczny dopływ wody słonej - 720 km3

Roczny dopływ wody słodkiej - 650 km3

Liczba mieszkańców na zlewni - 80 mln

Państwa mające dostęp do Bałtyku:

• Polska
• Niemcy
• Dania
• Szwecja
• Finlandia
• Rosja
• Estonia
• Łotwa
• Litwa 

Bałtyk jest morzem śródlądowym, otoczonym lądem jednego tylko kontynentu. Należy do najmłodszych mórz Atlantyku. Jest najmłodszym morzem Europy. Rozwój Morza Bałtyckiego jest związany z wytapianiem się lodowca w czasie ostatniego zlodowacenia północnopolskiego (Wisły) oraz z podnoszeniem i obniżaniem się obszaru północnej Europy (proces izostazji czyli równowagi zachodzącej między poszczególnymi wycinkami skorupy ziemskiej. Około 12 tys. lat temu wody roztopowe, zbierające się przed czołem lądolodu, utworzyły słodkowodne bałtyckie jezioro zaporowe, które w wyniku dalszego ocieplania klimatu i topnienia lądolodu uzyskało połączenie z Atlantykiem. W ten sposób ok. 500 lat później powstało zimne Morze yoldiowe (od mięczaka o nazwie Yoldia arctica). Zanikający przez setki lat lądolód skandynawski powodował podnoszenie się terenów Skandynawii, czego wynikiem była utrata połączenia morskiego z Atlantykiem i ponowne przeobrażenie się morza (ok. 8 tys. lat temu) w słodkowodne jezioro, zwane ancylusowym od nazwy ślimaka Ancylus fluviata. Równoczesne obniżanie się południowych wybrzeży jeziora ancylusowego było przyczyną powstania powtórnego połączenia z Atlantykiem przez cieśniny duńskie. Tak utworzyło się morze litorynowe (od nazwy ślimaka Littorina litorea), które miało większą powierzchnię i bardziej słone wody niż obecny Bałtyk. Jak wynika z przeszłości geologicznej. Bałtyk zmieniał wielokrotnie swoje kształty i powierzchnię. Złoża bursztynów pod Grudziądzem, a nawet na Kurpiach, mogą świadczyć, że sięgał w głąb obecnej Polski, w gór Wisły i na południe od Mazur. Współczesny Bałtyk, ukształtowany okoł2 tys. lat temu, rozciąga się południkowo na długości około 1300 km. Zajmuje powierzchnię 415,3 tys. km˛ łącznie z cieśniną Kattegat). Bałtyk jest morzem płytkim szelfowym. Około 80% jego powierzchni leży na głębokości 50 a 100 metrów. Tylko 2% leży poniżej 200 metrów Na dnie wyróżnić można przegłębienia (głębie) oraz płycizny - ławice (Ławica Słupska, Bornholmska i Odrzańska). Średnia głębokość Morza Bałtyckiego wynosi 52,3 metra, a maksymalna głębokość w Głębi Landsort - 459 m. Bałtyk należy do mórz chłodnych. Jego temperatura zależy od szerokości geograficznej, a także od zasolenia (słabo zasolona woda łatwiej zamarza). Temperatura wód południowego Bałtyku waha się od 0°C w ziemie do 18°C w lecie (w zatokach do +22°C). Zatoki Botnicka i Fińska zamarzają każdej zimy. Ze względu na utrudnioną wymianę wody między Bałtykiem a Atlantykiem oraz duży dopływ wód słodkich z obszarów lądowych powierchniowa warstwa wody charakteryzuje się małym zasoleniem - średnio około 7‰. Zasolenie wody rośnie wraz z głębokością, i to nawet do 15 - 17‰, a wiąże się to z napływem słonych wód z Morza Północnego w strefie przydennej. 

Na Bałtyku występują lokalne prądy morskie:

• powierzchniowy prąd wody słodkiej (opadowej), płynący na zachód,
• głębinowy prąd wody słonej przynoszący słone wody z Morza Północnego,
• dryfy powodujące potok rumowiska skalnego, szczególnie piasku i tworzenie mierzei (przy wybrzeżach południowych). 

Brzegi Bałtyku kształtowały się pod wpływem ruchu wody morskiej, zależnie od swojej budowy geologicznej. Brzeg polski dzieli się na dwa główne rodzaje:

• klifowy - w miejscach, gdzie morze podchodzi do wysoczyzny morenowej (z przewagą glin i głazów);
• wydmowy (niski i piaszczysty) - w miejscach gdzie występują niskie obszary pradolinne, często zabagnione. 

Polskie wybrzeże określa się jako mierzejowo - zalewowe. Bałtyk charakteryzuje się niewielkimi ruchami wody morskiej, a to ze względu , na zanikanie fali pływowej z Morza Północnego w płytkich, bo liczących od 11 do 50 m głębokości, cieśninach duńskich. Wysokość pływów sięga do około 40 cm w Kattegacie, spada poniżej 10 cm w Zatoce Kilońskiej i utrzymuje się w granicach od 5 do 2 cm wzdłuż południowego wybrzeża Bałtyku. Natomiast wysokość fal spowodowanych wiatrem dochodzi do 3 m. Największe zaobserwowane na Bałtyk fale wiatrowe osiągały - podczas najsilniejszych sztormów - wysokość do 9 metrów. Bałtyk zaliczany jest do akwenów burzliwych. 

Co to jest zanieczyszczenie morza?

zanieczyszczenie morza - wprowadzenie przez człowieka do środowiska morskiego substancji i energii szkodliwych dla jego żywych zasobów, stanowiących niebezpieczeństwo dla zdrowia człowieka, utrudniających prowadzenie działalności związanej z morzem, pogarszających jakość wody morskiej z punktu widzenia jej użytkowej przydatności i zmniejszających walory rekreacyjne mórz i wybrzeży morskich. Główne źródła zanieczyszczeń morza to żegluga morska, działalność przemysłowa i komunalna. Przypuszcza się, że żegluga w ciągu roku odprowadza do mórz i oceanów 5-10 mln ton ropy naftowej i surowców ropopochodnych. 

Rodzaje zanieczyszczeń wód

Woda jest podstawowym elementem utrzymania równowagi w środowisku przyrodniczym. Dlatego tak ważne jest utrzymanie dodatniego bilansu wodnego, w którym przychód jest większy od rozchodu. Coraz częściej zdarza się, że pomimo pozornie dodatniego bilansu woda nie może być używana z powodu zanieczyszczeń. Zanieczyszczenie wód odpływowych nie tylko pozbawia człowieka zasobów dyspozycyjnych, ale przede wszystkim wpływa niekorzystnie na równowagę środowiska przyrodniczego. Niemal wszystkie zanieczyszczenia atmosfery i gleb poprzez spływ powierzchniowy trafiają w końcu do rzek i jezior, powodując w nich różne niekorzystne zmiany. Zanieczyszczenia wód, w zależności od ich pochodzenia i sposobu działania, dzielimy na komunalne, przemysłowe i rolne.  Zanieczyszczenia komunalne to przede wszystkim ścieki miejskie powstające na skutek działalności człowieka, będące mieszaniną odpadów z gospodarstwa domowego, wydalin fizjologicznych człowieka i zwierząt domowych, odpadów ze szpitali, łaźni, pralni i różnych zakładów przemysłowych, które nie wymagają specjalnego oczyszczania lub osobnego odprowadzania. W związku z tym ścieki komunalne mogą zawierać bardzo różne substancje, gdyż nie ma możliwości kontrolowania na przykład co jest wylewane do zlewów. Ścieki w ogólnej swej masie zawierają przede wszystkim wodę, której ilość dochodzi nawet do 99,9%. W istocie same zanieczyszczenia stanowią niewielki procent ścieków. Znaczna część tych zanieczyszczeń to związki organiczne, głównie tłuszcze, białka i cukry, które podlegają rozkładowi bakteryjnemu, co zwłaszcza w odniesieniu do procesów gnilnych powoduje nieprzyjemną woń ścieków. Przy większych stężeniach procesy te powodują spadek zawartości tlenu w rzekach, do których wpływają ścieki, a to z kolei prowadzi do zaniku organizmów żywych. Część ścieków stanowią ciała stałe, występujące zwykle jako zawiesiny. W związku z opracowaniem i stosowaniem wielu nowych środków myjących i piorących w ściekach miejskich zwiększyła się ilość detergentów. Są to środki powierzchniowo czynne, powodujące całkowite zmywanie z organizmów wodnych powłok ochronnych (np. śluzu) z powierzchni ciał, z jelit itd. W rezultacie są one zabójcze dla świata żywego. Szczególnie niebezpiecznym składnikiem ścieków komunalnych są wirusy i chorobotwórcze bakterie. Stałym elementem ścieków jest bakteria pałeczka okrężnicy (Escherichia coli), która sama nie stanowi większego zagrożenia dla człowieka, lecz liczebność jej występowania w ściekach jest wskaźnikiem obecności czynników wywołujących tyfus, dur brzuszny i dyzenterię. Zanieczyszczenia przemysłowe mogą dostawać się do wód bezpośrednio w postaci ścieków przemysłowych, lub z atmosfery, jako zanieczyszczenia powietrza. Są to różnego rodzaju pyły oraz związki chemiczne nieorganiczne i organiczne. W pobliżu kopalni węgla kamiennego w rzekach gromadzą się pyły węglowe, które powodują spłycanie rzek i zmieniają charakter dna. Podobne zmiany powodują inne nieorganiczne i nierozpuszczalne zawiesiny mineralne. Do nieorganicznych zanieczyszczeń rozpuszczalnych należą sole mineralne, wpływające na właściwości chemiczne wody. Jednym z poważnych źródeł zasolenia wód są emisje dwutlenku siarki do atmosfery. Po przejściu w kwas siarkowy związki te dostają się na powierzchnię ziemi i do wód w postaci tzw. kwaśnych deszczów. W ten sposób zakwaszają wodę i mogą dalej przechodzić w siarczany. Inne sole pochodzą z przemysłu chemicznego i górnictwa. Szczególnie toksyczne są sole metali ciężkich (ołowiu, miedzi, rtęci), które działają zabójczo na organizmy żywe. Zanieczyszczenia organiczne powstają w trakcie produkcji mas plastycznych, w przemyśle gumowym, a przede wszystkim przy rafinacji ropy naftowej. Są to głównie węglowodory. Gazownie, destylarnie smoły, przemysł naftowy, wytwórnie barwników i tworzyw sztucznych są źródłem fenoli. Są to substancje silnie toksyczne, wywołujące oparzenia skóry. Do zanieczyszczeń organicznych należy zaliczyć także opady z garbarni, gorzelni, browarów, cukrowni, celulozowni, a nawet z przemysłu mięsnego.  , Specyficznym rodzajem zanieczyszczeń przemysłowych są zanieczyszczenia termiczne, związane ze spuszczaniem do zbiorników wodnych wód ciepłych lub gorących. Są to wody teoretycznie czyste, które zostały wykorzystane do chłodzenia w różnych procesach przemysłowych. Ich specyficznym zanieczyszczeniem jest wysoka temperatura. Wody te powodują podniesienie temperatury naturalnych jezior lub sztucznych zbiorników wodnych i prowadzą do poważnych zmian we faunie i florze danego zbiornika. Najczęściej większość rodzimych gatunków roślin i zwierząt ulega zniszczeniu, a na ich miejsce pojawiają się inne gatunki, często z cieplejszych rejonów Ziemi. Zmieniają się też okresy i terminy rozwoju i zaniku roślin. Bardzo często dochodzi do nadmiernego rozwoju jednego gatunku. Zanieczyszczenia rolne dotyczą nawozów mineralnych i środków ochrony roślin, które przez wody opadowe są spłukiwane do zbiorników wodnych oraz ścieków z intensywnych hodowli zwierząt. Zanieczyszczenia powodowane przez nawozy mineralne i środki ochrony roślin są związane z chemizacją rolnictwa. Chodzi tu głównie o nawozy azotowe, fosforowe i potasowe oraz o całą grupę środków zaliczanych do pestycydów. Nawozy mineralne po dostaniu się do wód działają na niektóre rośliny wodne podobnie jak na rośliny lądowe, przyspieszając ich wzrost i rozwój. W rezultacie dochodzi do nadmiernej produkcji roślin i znacznie przyspieszonego zarastania jezior i innych zbiorników wodnych. Zjawisko to zostało nazwane eutrofizacją jezior. To zjawisko przejawia się w postaci tzw. zakwitów jezior. Działanie środków ochrony roślin jest z reguły silnie toksyczne. 

Zanieczyszczenia Morza Bałtyckiego

Morze Bałtyckie jest szczególnie narażone na wszelkie zanieczyszczenia, gdyż jest morzem niedużym, prawie zamkniętym i płytkim. Rocznie przyjmuje 650 km3 wód słodkich. Zlewisko Bałtyku obejmuje w większej lub mniejszej części takie kraje, jak: Niemcy, Czechy, Polskę, kraje europejskiej części byłego ZSRR, Finlandię i Szwecję. Oprócz tych wód, z Morza Północnego wpływa około 450 km3 wody słonej.

1. emitowane do atmosfery

2. zrzucane w postaci ścieków do rzek

3. zrzucane w postaci ścieków bezpośrednio do morza

Jedną z przyczyn dużej wrażliwości Morza Bałtyckiego na zanieczyszczenia jest powolna wymiana jego wody. Substancje zanieczyszczające wprowadzone do morza pozostają w nim dłużej niż w innych obszarach morskich. Szkodliwe, toksyczne substancje gromadzą się w wodzie, w podłożu i w żywych organizmach. Ponadto stosunkowo niska temperatura morza sprawia, że ich rozkład zachodzi powoli.

1. Źródła zanieczyszczeń 

a) ścieki - docelowym miejscem ścieków z naszych domów (toalety, pralki) jest zawsze i niestety Bałtyk. W Szwecji i krajach nordyckich funkcjonują efektywne instalacje oczyszczania ścieków, które oczyszczają wodę z większości substancji zanim wpłynie ona do morza. 

b) rolnictwo - chodzi głównie o środki owadobójcze i chwastobójcze. Po spryskaniu nimi roślin najczęściej po jakimś czasie spada deszcz. Są one potem transportowane wraz z wodą deszczową do najbliższej rzeki lub jeziora, a stamtąd do morza. 

c) transport wodny - spośród wszystkich mórz świata najsilniej odczuwają skutki rozwoju cywilizacyjnego dwa europejskie morza śródlądowe: Śródziemne i Bałtyckie. Sytuacja Bałtyku jest szczególnie tragiczna. Na jego wybrzeżu powstało 60 dużych aglomeracji miejskich, zaś we wszystkich krajach nadbałtyckich mieszka ok. 150 milionów ludzi(nad samym morzem ok. 85 mln!). Bałtyk jest ruchliwą drogą transportową, którą rocznie przewozi się 200 mln ton ładunków. Stanowi to 10% wszystkich przewozów wodnych świata! 

d) przemysł chemiczny-co roku przemysł chemiczny wyrzuca do morza tony nawozów azotowych i fosforowych oraz odpady chemiczne z fabryk. 

e) katastrofy zbiornikowców - co jakiś czas u wybrzeży morza Bałtyckiego tonie statek z ropą naftową. Grozi to zawsze ogromną katastrofą ekologiczną kraju, u wybrzeży którego zatonął zbiornikowiec. Wycieka z niego ropa; zabija podczas dryfowania całą faunę i florę jaką napotyka. 

f) małe zasolenie - zasolenie m. Bałtyckiego wynosi od 2 promili w górnej, północnej części do 10 w Oresund na południu. Dużo ciekawych organizmów nie zamieszkuje Bałtyku z powodu małego zasolenia. Istnieje tylko 80 większych gatunków w tym morzu (w porónaniu z ponad 1000 gatunków na zachodnim, szwedzkim wybrzeżu), toteż każdy gatunek ma w nim mnóstwo przestrzeni. 

g) wydobycie ropy naftowej - stawiając te wielkie platformy zawsze zostawi się jakiś złom na dnie. Jest jeszcze duże ryzyko, że ropa wydostanie się z szybu i zatruje pobliski teren wodny. 

h) zatopione pociski - znajdują się w strefie duńskiej. zamknięte w pociskach i bombach gazy bojowe są wyławiane przez marynarzy. Stanowią poważne zagrożenie dla ludzi morza, mogą się przyczynić do masowej zagłady życia w Bałtyku.

Rada Państw Morza Bałtyckiego

Rada Państw Morza Bałtyckiego to forum współpracy wielostronnej, skupiające państwa regionu Morza Bałtyckiego. Począwszy od czerwca 2004 roku przewodnictwo obejmie w niej Polska. Rada Państw Morza Bałtyckiego (Council of Baltic Sea States) została utworzona w 1992 roku podczas konferencji międzynarodowej w Kopenhadze. We wspólnym stanowisku Dania, Estonia, Finlandia, Litwa, Łotwa, Niemcy, Norwegia, Polska, Rosja i Szwecja oraz Komisja Europejska postanowiły o powołaniu forum, służącemu współpracy w następujących dziedzinach: wsparcie dla nowopowstałych instytucji demokratycznych, współpraca gospodarcza i techniczna, kwestie humanitarne i zdrowie, ochrona środowiska, współpraca w sferze kultury, edukacji i turystyki oraz transportu i komunikacji. W 1995 roku do Rady dołączyła Islandia. Obserwatorami w Radzie są ponadto Francja, Włochy, Ukraina, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone oraz Holandia. Specjalnymi członkami RPMB są takie organizacje jak Związek Miast Bałtyckich (Union of Baltic Cities), Bałtycka Współpraca Subregionalna (Baltic Sea States Subregional Cooperation), Organizacja Rozwoju i Współpracy Gospodarczej (Organization of Economic Cooperation and Development). Przedmiotem prac Rady do chwili obecnej były niemal wszystkie obszary działalności uczestniczących w niej rządów, z wyjątkiem kwestii wojskowych, które zostały wyłączone z zakresu działania RPMB decyzją założycieli. Podczas odbywających się co roku sesji ministerialnych dyskutowano m.in. na temat rolnictwa, spraw dzieci, kultury, gospodarki, edukacji, energii, finansów, zdrowia, transportu, technologii informacyjnych, spraw wewnętrznych, rynku pracy, spraw społecznych, handlu i przemysłu. 

Najwyższym organem Rady jest Sesja Ministerialna, w której uczestniczą ministrowie spraw zagranicznych państw członkowskich. Do czasu ostatniej, XII Sesji, która odbyła się w czerwcu 2003 roku w Pori (Finlandia), Sesje Ministerialne odbywały się raz do roku w państwie, którego kadencja jako przewodniczącego RPMB dobiegała właśnie kresu. W Pori zmieniono jednak formułę spotkań wysokiego szczebla i ustalono, że następna, XIII Sesja ministrów spraw zagranicznych odbędzie się w czerwcu 2005 r. na zakończenie kadencji naszego kraju. Polska obejmie Przewodnictwo Rady w czasie Szczytu Bałtyckiego premierów państw, który odbędzie się 21 czerwca br. w trakcie odbywającego się w tym samym czasie spotkania wiceministrów spraw zagranicznych. W okresie między sesjami prace Rady są koordynowane przez Komitet Wyższych Urzędników (Committee of Senior Officials - CSO). Na czele CSO stoi przedstawiciel kraju przewodniczącego w danej chwili Radzie. Trzecim szczeblem organizacyjnym Rady są stałe grupy robocze:

ds. współpracy gospodarczej (Working Group on Economic Cooperation-WGEC);

ds. bezpieczeństwa radiologicznego i nuklearnego (Working Group on Nuclear and Radiation Safety);

ds. instytucji demokratycznych (Working Group on Democratic Institutions - WGDI);

ds. współpracy w sprawach dzieci (Working Group for Cooperation on Children at Risk - WGCC);

ds. młodzierzy (Working Group on Youth Affairs - WGYA).

Ponadto istnieje Grupa robocza ad hoc ds. transportu (Ad-hoc Working Group on Trasportation Issues), która została powołana w 2001 roku podczas konferencji ministrów transportu w Gdańsku. Jej celem jest realizacja Deklaracji złożonej podczas Konferencji, w której państwa RPMB zobowiązały się do dalszego rozwijania sieci transportowych w regionie. Działa również Zespół Zadaniowy do zwalczania zorganizowanej przestępczości w regionie (Task Force on Organised Crime), który podlega bezpośrednio premierom krajów członkowskich, jego mandat został przedłużony na Sesji w Bergen do 2004 r. 

Walka z zanieczyszczeniami

OCZYSZCZANIE ŚCIEKÓW jest to usuwanie ze ścieków zawartych w nich zanieczyszczeń w celu zminimalizowania ich szkodliwego oddziaływania na odbiornik, tj. wody powierzchniowe lub grunty. Osiągnięcie maksymalnego stopnia oczyszczania ścieków jest możliwe przez zastosowanie następujących po sobie ( lub przebiegających jednocześnie ) procesów fizycznych, chemicznych i biologicznych. Zespół urządzeń i obiektów służących oczyszczanie ścieków nosi nazwę oczyszczalni ścieków . 

W pierwszym stopniu (etapie) oczyszczania ścieków, zwanych też oczyszczaniem mechanicznym, usuwa się zanieczyszczenia nierozpuszczone: większe ciała pływające za pomocą krat i sit, ciężkie zawiesiny ziarniste w piaskownikach, tłuszcze i oleje w odtłuszczaczach, drobne zawiesiny w osadnikach. Zespół urządzeń tego etapu nosi nazwę oczyszczalni mechanicznej. 

W drugim stopniu oczyszczania ścieków miejskich oraz ścieków przemysłowych, które jako główne zanieczyszczenie zawierają związki organiczne, zachodzi biochemiczny rozkład tych związków oczyszczanie biologiczne. Proces przebiega pod wpływem działania mikroorganizmów osadu czynnego w komorach napowietrzania lub rowach cyrkulacyjnych. Osad czynny stanowi zespół mikroorganizmów (biocenoza), złożony z bakterii, grzybów mikroskopowych i pierwotniaków. Mikroflora osadu (bakterie i grzyby) rozkłada związki organiczne występujące w ściekach na substancje proste, m.in.: dwutlenek węgla, wodę i amoniak, który zostaje utleniony do azotanów ; mikrofauna zaś, odżywiając się bakteriami i grzybami, reguluje ich ilość w biocenozie. 

Trzeci stopień oczyszczania ścieków polega na usuwaniu z nich substancji nieorganicznych (mineralnych), głównie fosforanów i azotanów, wytworzonych w drugim stopniu oczyszczania ścieków (w przypadku gdy w drugim stopniu nie zachodzi pełne utlenienie amoniaku do azotanów, prowadzi się także nitryfikację). Azotany są usuwane ze ścieków w beztlenowych reaktorach ze sflokulowaną (osad czynny) lub nieruchomą (błona biologiczna) biocenozą. Głównym składnikiem tych biocenoz są bakterie denitryfikacyjne, które przetwarzają azotany w azot cząsteczkowy. Do usuwania ze ścieków azotanów i fosforanów stosuje się też stawy glonowe, są to płytkie zbiorniki wodne, w których eliminacja biogenów ze ścieków zachodzi w wyniku asymilacji przez glony i rośliny naczyniowe, a także w procesie denitryfikacji przez bakterie mułu dennego; jony fosforanowe są usuwane także metodami chemicznymi przez działanie solami metali, które tworzą trudno rozpuszczalny osady fosforanów. 

Końcowym etapem oczyszczania ścieków bywa czasami dezynfekcja (np. oczyszczanie ścieków ze szpitali, zrzutów przed ujęciami wody), przeprowadzana w analogiczny sposób jak dezynfekcja wody. Niekiedy oczyszczanie ścieków prowadzi się dalej, aż do stanu umożliwiającego ich wtórne wykorzystanie jako wody przemysłowe jest to tzw. czwarty stopień oczyszczania lub odnowa wody. Wykorzystuje się w nim procesy fizykochemiczne, m.in.: koagulację, filtrację, adsorpcję, odwróconą osmozę. Osady powstające w procesach oczyszczania ścieków poddaje się dalszej przeróbce w celu ich odwodnienia, eliminacji organizmów chorobotwórczych oraz stabilizacji (zapobieganie gniciu). Pierwszym etapem przeróbki osadów jest ich zagęszczanie (odwadnianie) przez sedymentację lub flotację; następnym stabilizacja w warunkach tlenowych napowietrzanie lub beztlenowych fermentacja metanowa. Fermentacje metanową prowadzi się w wydzielonych komorach fermentacyjnych (proces trwa 20-28 dni, optymalnie przebiega w temperaturze 35,5°C); ubocznym i wykorzystywanym produktem jest biogaz. Po stabilizacji osad poddaje się mechanicznemu odwadnianiu na prasach lub wirówkach albo suszy się na poletkach osadowych i wykorzystuje jako nawóz. Ścieki przemysłowe zawierające głównie zanieczyszczenia nieorganiczne są poddawane innym procesom oczyszczania; stosuje się najczęściej: sedymentację, koagulację, strącanie metodą chemiczną, filtrację, neutralizację i in. procesy fizykochemiczne. Odsalanie wód kopalnianych przeprowadza się głównie metodą odwróconej osmozy. Ze względu na rodzaj i ilość oczyszczanych ścieków rozróżnia się oczyszczalnie: miejskie, grupowe, osiedlowe, domowe oraz przemysłowe.

Sprawdź swoją wiedzę z ochrony środowiska

1.Jedna z konwencji międzynarodowych jest poświęcona ochronie światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego. Jaki to ma związek ze stwierdzeniem, że środowisko jest dobrem ogólnoludzkim? 

2.Mamy obecnie do czynienia ze zjawiskiem gwałtownego wzrastania liczby ludności oraz ze zjawiskiem powszechnej degradacji gleb. Jakie w tej sytuacji widzisz możliwości wyżywienia ludzi w przyszłości? 

3. Czy negatywne skutki urbanizacji powinny skłonić ludzi do zaprzestania budowy miast? Uzasadnij swój pogląd. 

4.Na czym polega nieracjonalna eksploatacja węgla kamiennego? 

5.Podaj przykłady 5 gatunków chronionych w Polsce roślin. 

6.Podaj 5 przykładów chronionych w Polsce. 

7.W jaki sposób można zapobiegać zanieczyszczeniom atmosfery? 

8.Jednym ze sposobów ochrony wód jest budowa oczyszczalni ścieków. Gdyby połowę powierzchni Ziemi pokryć zabudowaniami mieszkalnymi i przemysłowymi zanieczyszczającymi wody, a drugą połowę sprawnie działającymi oczyszczalniami ścieków, czy wówczas panowałyby warunki korzystne dla człowieka ? 

9.Znane i często powtarzane jest hasło: co technika zniszczyła, technika musi naprawić! Czy sytuacja przedstawiona w zagadnieniu 8, jest spełnieniem tego hasła? Uzasadnij swój pogląd. 

10.Jaki jest wpływ zanieczyszczeń powietrza na organizm ludzki? 

11.Podaj główne przyczyny niszczenia gleb. 

12.Co to są czyste żródła energii? Czy praca ludzkich mięśni może być zaliczona do czystych żródeł energii? 

13.Dlaczego do wartości estetycznych krajobrazu przykłada się tak dużą wagę? 

14.Wymień różnorodne funkcje lasów . 

15.jakie są różnice między parkiem krajobrazowym a obszarem chronionego krajobrazu? 

16.Wymień wszystkie polskie parki narodowe i wskaż ich położenie na mapie . 

17.Jakie skutki w organizmie człowieka powodować może hałas i wibracja? 

18.Co to są choroby odzwierzęce? Podaj ich przykłady . 

19.W jakiej sytuacji występuje u człowieka widzenie lunetowe? 

20.Jakie są podstawowe różnice między wypoczynkiem czynnym i biernym oraz jaki to ma związek z pracą dynamiczną i statyczną ? 

21.Czy wolne od pracy soboty mają jakiś związek z ochroną środowiska człowieka? 

22.Dlaczego mówimy, że mamy w Polsce dość niekorzystny skład wiekowy i gatunkowy lasów ? 

23.Jakie znasz rodzaje erozji gleb i jak można zmniejszyć erozję? 

24.Co to są organizmy wskażnikowe ? 

25.Co rozumie się przez słowo rekultywacja i na czym ona polega? 

26.Woda jest podstawowym elementem równowagi w środowisku przyrodniczym i gwarantem życia. Uzasadnij to twierdzenie. 

27.Na czym polega zjawisko eutrofizacji i jak ono powstaje? 

28.Podaj przykłady zasobów niewyczerpywalnych i wyczerpywalnych. 

29.Jesteś zmęczony całoroczną pracą umysłową , a tu rodzice proszą cię , abyś skopał ogród przydomowy . Twój znajomy dysponuje jednak traktorem i może zaorać ogród w krótkim czasie . Jakie masz argumenty za skorzystaniem z pomocy traktora, a jakie za samodzielnym przekopaniem ziemi? Które z tych dwóch wyjść będzie korzystniejsze z punktu widzenia energetyki krajowej? 

30. Jakie są główne wartości środowiska i dlaczego każdy człowiek powinien się czuć odpowiedzialny za stan środowiska? 

Bibliografia

- Encyklopedia Geograficzna Świata

- Encyklopedia Geograficzna Polski

- Atlas Wielkich Zagrożeń

- Tablice Geograficzne

- Ekologia, Środowisko, Przyroda

- Atlas Polski